Hasarlı Betonerme Kirişlerinin Epoksi ile Onarılması
Betonarme yapı elemanlarının onarımı ve güçlendirilmesi ülkemizde oldukça yaygın bir uygulamadır. Özellikle depremlerden sonra pek çok binada onarım ve güçlendirme gerekmektedir. Onarım ve güçlendirilmenin ne şekilde yapılacağı, hangi malzemenin kullanılacağı konularında farklı görüşler vardır (Can, vd., 1991; 1989) Uygulamada farklı onarım yöntemleri olup piyasada bulunan çeşitli onarım malzemeleri bilinçsizce kullanılabilmektedir. Oysa hasarlı binaların onarımı veya güçlendirilmesi bilimsel kurallara oturtularak yapılmalıdır (Gürer, 2000). Yapının öngörülen güvenliğe sahip olabilmesi için taşıyıcı sisteme yeni elemanlar eklenmesi yada sistem elemanlarından bazılarının veya tamamının mantolama, epoksi/reçine, ve çelik malzeme kullanma yöntemleriyle onarımı veya güçlendirilmesi gerekmektedir. Onarımda amaç önceki sağlamlılık durumunu geri getirmeye çalışmaktır. Güçlendirmede ise dayanım ve benzeri karakteristikleri önceki düzeyin üstüne çıkarmaya çalışmaktır (Demir, 1999; Öztürk vd. , 1993).
Betonarme elemanların onarım ve güçlendirilmesi işlemlerinde hangi yöntemin daha uygun ve ekonomik olacağı ayrıntılı bir inceleme konusudur (Topçu, İ.B.,vd., 2002).Yöntemin seçiminde amaca uygunluk, uygulama kolaylığı ve süresi, bu süre içinde yapının kullanımına getirilen kısıtlamalar önemlidir. Ancak seçilen onarım ve güçlendirme yönteminden başarılı bir sonuç alınabilmesinin denetimli titiz bir çalışmayla sağlanır (Özkul, 1998). Yapım aşamasında veya kullanılmakta olan bir yapıda ortaya çıkan yapı hasarları ve nedenlerinin, standart ve yönetmelikler çerçevesinde analitik ve deneysel yollarla belirlenmesi, yapılacak onarım ve güçlendirme yönteminin seçiminde son derece önemlidir. Hasarın düzeyi fiziksel olarak yapının onarılıp onarılamayacağı kararının alınmasında etkilidir.Gevrek bir malzeme türü olan beton ve kargirde oluşan ve onarıma, güçlendirmeye gereksinim duyulan hasarları çatlaklar, parça atmalar ve ayrışımlar olarak üç ana grupta toplayabiliriz (Bayülke, 1995). Bunlar arasında çatlaklar,en çok rastlanan hasar türüdür. Çatlakların nedenleri pek çoktur. Yapısal çatlaklar, deprem sonucu oluşan çatlaklar, rötre, hidrolik rötre, erken plastik rötre, termik rötre, su emme-kusma, termik çatlaklar vb. çeşitlere ayrılabilir (Çamlıbel, 2000). Betonarme taşıyıcı sistemlerde proje ve yapım koşulları nedeni ile olabildiği gibi temel oturmaları nedeni ile ve aşırı yüklemeler sonucu çatlaklar oluşabilir. Çatlaklar betonarme bir elemanın eğilme rijitliğini azaltır. Bu çatlakların belli bir büyüklüğe ulaşmasıyla yapının güvenliği tehlikeye girebilir. Kendinden beklenen görevi yapamaz duruma gelen bir taşıyıcı elemanın onarım ve güçlendirilmesinde çatlamayı doğuran zorlamaları bilmek doğru onarım yönteminin tespit edilebilmesi açısından önemli bir faktördür (Topçu, İ.B.,vd., 2002).
Sash epoksi ile onarılan kirişlerin ACI 318’de önerilen kriterlerden daha az sehim yaptığını görmüştür (Sash, 2004). Arslan vd. epoksili çelik plaka ile güçlendirilmiş kiriş davranışlarını incelemişlerdir. Bu yöntem süneklik ve enerji tüketimi bakımından, betonarme katman eklenmesi yöntemi kadar başarılı olmamıştır. Yük altında onarılan kirişin davranışı yükü boşalttıktan sonra onarılan kirişe göre başarısız olmuştur. Plaka kalınlığının arttırılması gerilme aktarma bölgesinin aşırı zorlanmasına ve gevrek kırılmaya yol açmıştır (Arslan vd., 1992). Bu çalışmada, hasarlı kiriş üzerinde uygulanan epoksinin yaptığı etkiler ve su/çimento oranının, donatı-çimento tipinin, kiriş etriye aralığının çatlak genişliğine ve momente olan etkileri incelenmiştir.
Hasar gören yapıların onarılmasında kullanılan yöntemlerden birisi olan epoksi enjeksiyonunun etkileri ve bu onarım türünün uygulandığı numunelerin nasıl davranış gösterdikleri araştırılmıştır. Bu amaçla uygulamada en çok kullanılan 250 ve 300 çimento dozajlarında, PÇ 42.5 ve PKÇ 32.5 çimentosu kullanılarak, 250x400x1600 mm boyutlarında, içlerinde 8 adet φ8’lik nervürlü ve düz boyuna donatısı, 20 ve 10 cm ara ile φ8’lik nervürlü ve düz etriyeleri bulunan 16 farklı tipte kiriş üretilmiştir. Daha sonra bunlar TS 500 de verilen sınırlar içerisinde çatlak oluşturacak şekilde yüklenmiş ve oluşan çatlaklar epoksi enjeksiyonu ile onarılarak yeniden yük uygulanıp, yeni sonuçlar karşılaştırılmıştır.
